„აკვარიუმის ლოგიკა“
ჩემს ახალგაზრდობაში იყო ასეთი ანეგდოტი ლოგიკაზე. ერთი უხსნის მეორეს ლოგიკის არსს: „ლოგიკა ასეთი რამეა, აი, სახლში გაქვს აკვარიუმი? ხოდა თუ გაქვს აკვარიუმი, მაშინ თევზებიც გყოლია (железная логика)… თუ თევზები გყავს, მაშინ ბუნება გყვარებია… თუ ბუნება გიყვარს, მაშინ ბუნებაში ქეიფიც გეყვარება… თუ ბუნებაში ქეიფი გიყვარს, მაშინ ძმაკაცებიც გყვარებია და შენ ყოფილხარ კაცური კაცი!!!!!“ აი, ასე… და მერე ვიცინოდით გულიანად.
ხო და ეხლა ჩვენს რეალობაში მცირედი ღიმილის გარეშე გვაქვს ზუსტად ასეთი ანეკდოტური ლოგიკა: „ქალს პირველ ღამეს სისხლის ჩანჩქერი არ ჰქონდა, მაშინ ქალიშვილი არ ყოფილა…. თუ ქალიშვილი არ ყოფილა, მაშინ ბოზია… თუ ბოზია, მაშინ ადამიანი არაა… რაკი ადამიანი არაა, მაშინ უნდა მოექცე როგორც ნივთს, ან ცხოველს და შეგიძლია სცემო, მოკლა… და თუკი ასე მოიქცევი, მაშინ შენ იცავ ოჯახის ღირსებას… რაკი ოჯახის ღირსებას იცავ, შენ ხარ ჭეშმარიტი ქრისტიანი….“ აი, ასე…. სრული სერიოზულობით. ხო და საკმარისია ამ „ლოგიკურ ჯაჭვში“ რომელიმე ეტაპს არ დაეთანხმო, შენ ვერ ჯდები „ჭეშმარიტი ქრისტიანის“ ლოგიკურ პარამეტრებში.
სულაც არ ვაპირებ საქალწულე აპკის აპოლიგეტებთან შერკინებას, უბრალოდ მინდა ჩემი ფიქრები და ჩემი გულისტკივილი გაგიზიაროთ.
ოდესღაც, როცა ერთ ტელეგადაცემაში მიმიწვიეს და მკითხეს ჩვენი ეკლესიის დოგმატიკაზე, მკითხეს რა მეკრძალებოდა და რა არა, მაშინ ვთქვი, რომ არაფერია აკრძალული გარდა „არსიყვარულისა“-თქო და ეს დოგმა არეგულირებს ყველაფერს-თქო (მგონი ეს თქვა ჩემამდე ნაზარეველმა და იმის მერე ავგუსტინემ და კიდევ ბევრმა). ჟურნალისტი მაინც არ დაჯერდა ჩემს არაპრაქტიკულ და არაკონკრეტულ ფრაზას და ჩა-მეკითხა „განქორწინებაც არ გეკრძალებაო“. და მეც ვუპასუხე, რომ არ მეკრძალება და რომ მე ჩემს მეუღლესთან ვცხოვრობ არა იმიტომ, რომ ვინმე ან რამე მიკრძალავს მისგან წამოსვლას, არამედ იმიტომ რომ მიყვარს-თქო…. ჩემი პასუხით (საჯაროდ სიყვარულის ახსნის გამო) სრულიად ბედნიერი დავბრუნდი სახლში და რას წარმოვიდგენდი რა ქარცეცხლი დამხვდებოდა მეილბოქსში, ფეისბუკის მესიჯებში, სატელეფონო ზარებში, ეკლესიაში… ეს ჩემი პასუხიც მაშინ აღქმული იქნა ოჯახის ინსტიტუტის წინააღმდეგ მიმართულ განცხადებად. მე მაშინ ვერ ჩავჯექი იმ „ლოგიკურ ჯაჭვში“ რომელიც „აკვარიუმიდან კაცურ კაცობამდე მიდის“… მაშინ ჩემმა ბავშვობის მეგობრებმა ამომშალეს ფრენდლისტიდან, ახლობლებმა დამიწუნეს პოზიცია და ჩემი ეკლესიის სინოდის წინაშე ბოდიშის დიდი წერილი გავაშვანშვალე ბუნდოვანი განცხადების გამო.
ხო და მინდა კარგად გავიხსენო ჩა-ვიკითხო რა წერია ოჯახზე ბიბლიაში, ან სახარებაში და რას ამბობდა ქრისტე ამ ჯადოსნურ და ხელშეუხებელ ინსტიტუციაზე _ ოჯახზე…..
დღეს ჩვენ რასაც ოჯახს ვეძახით, შეიძლება იუდაურ ტრადიციისათვის ისეთივე მიუღებელი ყოფილიყო, როგორც ჩემი განცხადება ოდესღაც. ძველაღთქმისეული ოჯახი არის მრავალთაობიანი დიდი ჯგუფი, სადაც არიან მშობლები, შვილები, შვილიშვილები, მონები, მხევლები და სადაც მკაცრადაა დაცული ასაკობრივი, გენდერული და სოციალური იერარქია. ოჯახის ინსტიტუტი იყო ძალიან ძლიერი საყრდენი პატარა და დევნილი ერისათვის. ოჯახის სიმყარესა და მისი დემოგრაფიულ მდგომარეობაზე იყო დამოკიდებული ერთის მხრივ რჩეული ერის ფიზიკური გადარჩენა და მეორეს მხრივ ჭეშმარიტების საიდუმლოს შენარჩუნება. დიდი ხნის მანძილზე (ვიდრე წერილობითი თალმუდები გაჩნდებოდა) ზეპირად გადადიოდა თაობიდან თაობაზე რჯულის განმარტებები და ამ საქმეში ოჯახს დიდი როლი ეკისრებოდა. ამიტომაც, როგორც ძველ, ისე ახალ აღთქმაში საუბარია იმაზე, რომ უნდა უფროსისაგან ისწავლოს ყმაწვილმა.
იერარქიის სათავეში იდგა მამა და ის წყვეტდა ოჯახის ბედს. ოჯახში მნიშვნელოვან იყო ვაჟიშვილები და ის, თუ ვისი მეშვეობით აპირებდნენ ეს ვაჟიშვილები ერის გამრავლებას. მნიშვნელოვან იყო რომელი ტომისა და თესლის ქალს ირთავდა იუდეველი კაცი. გარდა ამისა, უკიდურესად მნიშვნელოვანი იყო ამ ქალების შვილიანობის ამბავი. და თუკი რომელიმე რძალი უშვილოდ დაქვრივდებოდა, მაშინ ეს საკითხი ისევ ოჯახში გვარდებოდა. ოჯახის წევრსავე უნდა „თესლი აღედგინა“ … ამისი ძალიან საინტერესო ილუსტრაციაა დაბადების წიგნის 38 თავში იუდას რძალი თამარის ინტრიგებით სავსე ამბავი. უშვილოდ დაქვრივებულმა თამარმა, რომლის მაზლმა ონანმაც (ავადხსენებული ონანიზმი ამ სახელიდან მოდის) არ შეასრულა თავისი მოვალეობა, საკუთარი მამამთილისაგან მოტყუებით გააჩინა შვილი…
თუკი ვინმე გაბედავდა იუდეველის ქალწულზე ძალადობას, მაშინ მისი სასჯელი 50 ვერცხლი იყო, რომელსაც ქალის მამას გადაუხდიდა (მეორე რჯული 22:29) და იქორწინებდა ქალზე განქორწინების უფლების გარეშე. თუ მამა არ გაატანდა ქალს, მაშინ უფრო ძვირი დაუჯდებოდა მოძალადეს ეს ამბავი _ „ქალწულობის ურვადი ვერცხლი უნდა მიუწონოს“ (გამოვლათა 22:16)… ასე აღსდგებოდა სამართალი და მოძალადეზე მითხოვებული ქალი გააგრძელებდა ახლა იმ ოჯახის გამრავლებას… ხმასაც ვერ ამოიღებდა, იმიტომ, რომ ათი მცნება ეუბნება „პატივი უნდა სცე შენს მშობლებსო“…
ხო და….. მოვიდა ერთი ნაზარეველი კაცი და ყველაფერი ააყირავა. მოვიდა და თქვა, „საერთოდ არ მაინტერესებს ვინ არიან ჩემი დედა და ძმებიო (მარკ.3:31)… “, „ნუ ანაცვალებთ „შაბათს“ ადამიანის ბედნიერებასო“ (მარკ.2:27), „მეძავი იმან ჩაქოლოს ამაზე მართალი თუ ხართ ვინმეო“ (იოან.8:7), „ერთმანეთი გიყვარდეთ და დაჟე მტრებიცო“ (მათ.5:44), „კაცი მიატოვებს თავის დედას და მამას და მთელ თავის კლანს და სანათესაოს და მიეწებება თავის ცოლს და იქნებიან ერთნიო“ (მარკ.10:8) (ეს ნაზარევლამდეც კი თქვეს დაბადების წიგნში(დაბ.2:24) და მაგის მერეც პავლე მოციქულმა(ეფეს.5:31), მაგრამ ვინ მოისმინა რო…) და მიკვირს რომ სამწელიწად ნახევარი აცადეს და მანამდე არ გააკრეს ჯვარზე.
ხო და ამდენი იმისათვის ვილაპარაკე, რომ დაგამშვიდოთ, ინსტიტუციები და კანონები, რომლებიც ღვთივნაკარნახები გვგონია და მათი შეცვლა, ანდა გადასხვაგვარება ღვთისგმობად გვეჩვენება, არც მაგისთანა ხელშეუხებელია. და ოჯახი, რომელიც პირადად ჩემთვის არის ყველაზე თბილი და ყველაზე საიმედო ნავსაყუდელი, სულაც არ მიმაჩნია ხელშეუხებელ მოვლენად. ისტორიული გადმოსახედიდან თუ გამოვხედავთ ოჯახის ინსტიტუტს (როგორც იუდაურ-ქრისტიანულს, ისე ჩვენებურ ტრადიციულ გურჯულს) დიდი კვლევა ძიების გარეშეც დავინახავთ როგორ იცვლება ეპოქიდან ეპოქაში. ჩემი დიდი ბებიის დროინდელი ოჯახებს (ნატაშა 13 წლისა გაუთხოვებიათ) ჩვენი ოჯახები სასაცილოდაც არ ეყოფოდათ, ალბათ. შეიძლება ეს ცვლილება ციფრებში მთლად გულისგასახარად არ გამოიყურება. ასე სიყვარულსა და ადამიანის ადამიანად დაფასების შემთხვევაში, გაგეცინებათ და, გაცილებით მეტი ოჯახი ინგრევა, ვიდრე იქ, სადაც ოჯახი არის კლანებისა და გვარების გარიგება… ხო და რამდენჯერაც იწყებ ლაპარაკს არაძალადობაზე, ქალებზე, უფლებებზე, მაშინათვე მოგაჩეჩებენ სტატისტიკას. ამგვარად, სტატისტიკაც, ტრადიციებიც, ისტორიული გამოცდილებაც, პრაგმატული გათვლებიცა და არსებული ძალაუფლების სისიტემები სიყვარულის და ადამიანურობის წინააღმდეგ გამოდის. თუმცა, იგივე სტატისტიკების მოშველიებით შეგვიძია ენის ბორძიკის გარეშე ვთქვათ, რომ ასე გარიგებული და მყარი ოჯახებია სწორედ ქალებზე, მოხუცებზე, ბავშვებზე ძალადობის ნოყიერი ნიადაგი. ხო და ვიტყოდი, რომ რაც დასანგრევია დაინგრეს…
და ვიდრე ოჯახი ორი მოსიყვარულე ადამიანის ბედნიერების ბუდე არ იქნება, მიუხედავად იმისა რომელ ტომსა ეკუთვნიან, ეყოლებათ თუ ვერ ეყოლებათ შვილები, ჯდებიან თუ ვერ ჯდებიან ტრადიციების სტანდარტებში, სიყვარულის პირველი ღამე ქორწილის შემდეგ სისხლით დასვრილი ზეწრით დაგვირგვინდება თუ ვერ დაგვირგვინდება, ვიდრე მოსიყვარულე ადამიანები, რომლებიც ოჯახის გულისგულია, არ მოშორდებიან თავიანთ მშობლებს, თავიანთ წინაპრებს, თავიანთ დაწერილსა თუ დაუწერელ წესებს და ვიდრე არ იცხოვრებენ ერთიმეორის სიყვარულის, ბედნიერებისა და პატივისცემისათვის, მანამდე ოჯახი ოჯახი კი არა მეშჩანურ აღებ-მიცემობის ინსტიტუტია…
ესეც ჩემი „აკვარიუმის ლოგიკა“
რუსუდან გოცირიძე