“წაწლობის ტრადიცია” და ეროტიკული ქმედება მხოლოდ წელსზემოთ
ფშავში წაწლობა არამარტო უცხოთა, არამედ, ნათესავთა შორისაც იმართებოდა. როდესაც ქალ-ვაჟო ბიძაშვილები, დეიდაშვილები და სხვები ასაკში ჩადგებოდნენ, მათ შორის წოლა იმართებოდა. წვებოდნენ როგორც სახლში, ისე მის გარეთაც. მაგრამ ისე, რომ მშობლებს მაინცდამაინც არ დაენახათ, რადგან ეს უზრდელობაში ჩაეთვლებოდათ. ნათესავები წვებოდნენ ტანისამოსიანად, ერთმანეთს წაწლობაზე ელაპარაკებოდნენ და ერთმანეთს ეხვეოდნენ, თუმცა ეროტიკული ქმედება მხოლოდ წელს ზემოთ ვრცელდებოდა. ეს სასტიკად იყო დაცული თემის სჯულით. მაგრამ თუ მაინც მოხდებოდა სქესობრივი კავშირი და ქალი დაორსულდებოდა, მაშინ წაწლებს დიდი განსაცდელი ელოდათ. მათ თემიდან სამუდამოდ მოჰკვეთდნენ და ხშირად სიკვდილითაც სჯიდნენ. ამ წესების გამო ფშაველები ნათესავებთან წაწლობას ერიდებოდნენ ან საიდუმლოდ ინახავდნენ.
უცხოთა შორის წაწლობა მოწონებაზე იყო დამოკიდებული. ერთმანეთს უახლოვდებოდნენ და შემდეგ იმართებოდა წოლა. თავიდან სახლიდან მოშორებით, საბძელში, ბოსელში ან ტყეში, ნაბდის ქვეშ წვებოდნენ, ოღონდ ტანისამოსის გაუხდელად. დანიშნულ ადგილას ქალთან ყოველთვის მისი ვაჟი მიდიოდა, რომელიც შეიარაღებული იყო. რადგან შეიძლება ქალს სხვა წაწალიც ჰყოლოდა და შეტაკება მომხდარიყო. თუმცა, ასეთი რამ ფშავურ წაწლობაში იშვიათად ხდებოდა. ძველად ფშავში არ ყოფილა წესად ქალს რომ ბევრი წაწალი ჰყოლოდა, აქა იქ ასეთ შემთხვევებს მაინც ჰქონდა ადგილი, რაც მოხუცების თვალში თითქმის მეძაობას ნიშნავდა.
დაწოლას თავისი წესები ჰქონდა. პირველ ხანებში წაწლები ცდილობდნენ, ფეხები და გულ-მკერდი ერთმანეთისაგან შორს დაეჭირათ, მხოლოდ თავები ჰქონდათ ახლოს და ქალი ვაჟის გაშლილ მკლავზე წვებოდა. მოგვიანებით უკვე შეიძლებოდა მკერდის მკერდზე შეხება და ერთმანეთის გვერდით დაწოლა. რამდენიმე დაწოლის შემდეგ ვაჟი ქალის მოფერებას და შექებას იწყებდა, რაც ხვევნა-კოცნით მთავრდებოდა. როდესაც წაწლები ერთმანეთს ძალიან დაუახლოვდებოდნენ, უკვე სახლშიც წვებოდნენ, მაგრამ ამას ისე ოსტატურად აკეთებდნენ, რომ მშობლები ვერაფერს ხვდებოდნენ, თუმცა ხშირად ეს უკანასკნელნი თავს იკატუნებდნენ. დიდი ხნის წაწლებმა წესი და რიგი კარგად იცოდნენ, ისინი ერთმანეთს წელს ქვემოთ არ უნდა შეხებოდნენ. არ შეიძლებოდა ძალადობა. თუ ქალი დაორსულდებოდა, მას მეძავად მიიჩნევდნენ და ვერ გათხოვდებოდა. უკანონო შვილიც თავად უნდა გაეზარდა. სოფელი კი ვაჟს განკვეთდა და თავისი ტერიტორიიდან აძევებდა მანამ, სანამ საგმირო საქმეს არ ჩაიდენდა.
მოგვიანებით ფშავში მრავალწაწლიანობა გავრცელდა. ზოგს ხუთი და ათიც ჰყავდა. ამიტომ, მათ შორის ქიშპობაც ხშირი იყო. თუმცა წაწალი ქალები ამას თავიდან ადვილად იცილებნენ, რადგან წაწლებს შორის დაკაკუნებისა და სტვენის თავისებური ნიშნებიც კი არსებობდა, რომლის მიხედვით ქალი იგებდა, ვინ ესტუმრა და კარს ჩუმად აღებდა. სახლში ერთ წაწალზე მეტის შეშვება არ შეიძლებოდა, თუმცა ხშირი იყო წასწრებებიც, რაც სისხლისღვრით მთავრდებოდა.
ყველაზე მნიშნველოვანი რაც არის, წაწლებს შეუღლება ხატისგან აკრძალული ჰქონდათ და ვინც ამ წესს დაარღვევდა, თემიდან განდევნიდნენ. მხოლოდ სხვადასხვა თემის წაწლების შეუღლება იყო დაშვებული. ფშაველ ქალს წაწლობა ხელს არ უშლიდა გათხოვებაში, პირიქით. რაც მეტი წაწალი ჰყავდა, მით უფრო სასურველ სარძლოდ ითვლებოდა. მოგვიანებით კი პირიქით ხდებოდა. სხვათა შორის, ქალი გათხოვების შემდეგაც წაწლობდა და ქმარი ხშირად ეგუებოდა. ამის მიზეზი კი ის გახლდათ, რომ ძველად ფშავში ქალები მუშაობდნენ სამკალშიც და სახლშიც. ქალის გათხოვება სახლიდან მუშახელის დანაკლისს ნიშნავდა, ამიტომაც ქალები გვიან თხოვდებოდნენ.
წაწლობა მიღებული იყო სამკალში, ქორწილსა და ხატობაშიც კი. განსაკუთრებით, ლაშარობასა და ციხეგორობას, ანუ კოპალობას. ამ დროს ხატის ქალ-ვაჟებიც წაწლობდნენ.