იწვევს თუ არა ეკრანთან გატარებული დრო “ციფრულ დემენციას”?
მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, თუ როგორ მოქმედებს ჩვენს მიერ გამოყენებული ტექნოლოგია ჩვენს ფსიქიკურ ჯანმრთელობასა და კოგნიტურ ფუნქციაზე.
დემენცია არის ქოლგა ტერმინი, რომელიც აღწერს აზროვნების უნარის დაქვეითებას და გავლენას ახდენს მეხსიერებაზე, მეტყველებაზე, მსჯელობაზე, ტვინში გარკვეული ცვლილებების გამო.
დემენციის სიმპტომები მერყეობს მსუბუქიდან მძიმემდე და შეიძლება მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს ადამიანის ფუნქციონირებასა და ცხოვრების ხარისხზე.
ზოგიერთი ექსპერტი იყენებს ტერმინს „ციფრული დემენცია“ ტექნოლოგიის გადაჭარბებულ გამოყენებასთან დაკავშირებული შემეცნებითი ცვლილებების აღსაწერად. მიუხედავად იმისა, რომ ციფრული დემენცია არ არის ფაქტობრივი მდგომარეობა, კვლევა ვარაუდობს, რომ ტექნოლოგიების გადაჭარბებულმა გამოყენებამ შეიძლება გამოიწვიოს დემენციის მსგავსი ცვლილებები და შესაძლოა გაზარდოს დემენციის რისკიც.
არის თუ არა “ციფრული დემენცია” რეალური მდგომარეობა?
ციფრული დემენცია, ტერმინი, რომელიც შემოიტანა გერმანელმა ნეირომეცნიერმა და ფსიქიატრმა მანფრედ სპიცერმა, აღწერს შემეცნებაში ცვლილებებს ტექნოლოგიის გადაჭარბებული გამოყენების შედეგად.
მიუხედავად იმისა, რომ ციფრული დემენცია არ არის ფაქტობრივი დიაგნოზირებადი ჯანმრთელობის მდგომარეობა, თეორიას, რომ ტექნოლოგიების გადაჭარბებული გამოყენება უარყოფითად მოქმედებს შემეცნებაზე, შეიძლება ჰქონდეს სამეცნიერო საფუძველი. რამდენიმე კვლევამ აღმოაჩინა კავშირი ინტერნეტის გამოყენებას, „ეკრანის დროს“ და კოგნიტურ ცვლილებებს შორის.
ერთ-ერთმა კვლევამ გამოიკვლია უმოძრაო ქცევის გავლენა, მათ შორის კომპიუტერის გამოყენება და ტელევიზორის ყურება, დემენციის საერთო რისკზე.
შედეგების მიხედვით, კოგნიტიურად პასიურ ქცევებზე დახარჯული მეტი დრო, მაგალითად, ტელევიზორის ყურება, განაპირობებდა დემენციის გაზრდილ რისკს, მიუხედავად ფიზიკური აქტივობის დონისა. თუმცა, კოგნიტურად აქტიური, მაგრამ ფიზიკურად პასიური აქტივობები, როგორიცაა კომპიუტერის გამოყენება სხვადასხვა სამუშაოს შესასრულებლად დაკავშირებული იყო დემენციის დაბალ რისკთან.
სხვა მიმოხილვაში მკვლევარებმა აღმოაჩინეს მტკიცებულება, რომ ეკრანის დრო უარყოფითად აისახება მეხსიერებაზე, სხვა ცვლილებებთან ერთად, როგორც ბავშვებში, ასევე მოზარდებში.
კვლევამ გააანალიზა კავშირი ეკრანზე დაფუძნებულ უმოძრაო საქმიანობასა და დემენციის რისკს შორის 462,000-ზე მეტ მონაწილეში. ამ კვლევაში მკვლევარებმა შეაფასეს როგორც კომპიუტერის გამოყენება, ასევე ტელევიზიის ყურება.
კვლევის შედეგებმა აჩვენა, რომ დღეში 4 საათზე მეტი ეკრანთან გატარება დაკავშირებული იყო მონაწილეებში სისხლძარღვთა დემენციის, ალცჰაიმერის დაავადებისა და ყველა მიზეზით გამოწვეულ დემენციის გაზრდილ რისკთან. გარდა ამისა, ეკრანთან ყოველდღიური დროის მაღალი დონე ასევე დაკავშირებულია ფიზიკურ ცვლილებებთან ტვინის გარკვეულ უბნებში.
ციფრული დემენციის სიმპტომები
ციფრული დემენცია არ არის დიაგნოსტირებადი მდგომარეობა, ამიტომ ძნელია იმის თქმა, თუ რა არის სიმპტომები. თუმცა, როგორც სახელი გულისხმობს, ზოგიერთი სიმპტომი შეიძლება იყოს დემენციის მსგავსი, როგორიცაა:
მოკლევადიანი მეხსიერების პრობლემები;
ნივთების ადვილად დაკარგვა ან დავიწყება;
სიტყვების გახსენების გაძნელება;
სხვადასხვა დავალებების შესრულებისას უსიამოვნების განცდა
დემენციის მსგავსად, ციფრულმა დემენციამ შეიძლება გამოიწვიოს ცვლილებები კომუნიკაციაში, ფოკუსირებაში, მსჯელობაში და სხვა. ასევე არ არის იშვიათი, როდესაც ეკრანთან გატარებულმა დრომ გამოიწვია ძილისა და განწყობის ცვლილებები, რაც ასევე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ტვინის ფუნქციონირებაზე.
როგორ ავიცილოთ თავიდან ციფრული დემენცია?
ტექნოლოგიამ მოგვცა შესაძლებლობა, გადავდგათ უზარმაზარი ნაბიჯი წინ. მაგრამ, არ შეიძლება უარვყოთ, რომ ტექნოლოგიების გადაჭარბებული გამოყენება უარყოფითად მოქმედებს ტვინზე. ზომიერება არის ციფრული დემენციის წინააღმდეგ ბრძოლის გასაღები.
აქ მოცემულია რამდენიმე ნაბიჯი, რომლის გადადგმაც შეგიძლიათ ეკრანისგან თავის დასაღწევად და ტექნოლოგიის გადაჭარბებული გამოყენების ნეგატიური ზემოქმედების ასანაზღაურებლად:
ტელეფონის შეტყობინებების შეზღუდვა
ტელეფონზე ან ეკრანის წინ მუდმივად ყოფნის თავიდან აცილების ერთ-ერთი გზა არის მიღებული შეტყობინებების რაოდენობის შეზღუდვა. თუ გარკვეული შეტყობინება არ არის გადაუდებელი, იფიქრეთ მის გაჩუმებაზე ან საერთოდ გათიშვაზე.
შეზღუდეთ პასიური მედიის დრო
ეს შეიძლება განსხვავებულად გამოიყურებოდეს იმისდა მიხედვით, თუ როგორ ატარებთ დროს. შეგიძლიათ ერთმანეთს შეუთავსოთ თქვენი საყვარელი შოუს ყურებაში დახარჯული დრო ფიზიკურ აქტივობას.
გამოყავით დრო დასასვენებლად
ეკრანთან დროის შემცირება არ ნიშნავს მის საერთოდ შეზღუდვას. მთავარია ბალანსის შენარჩუნება და დღის განმავლობაში ტექნოლოგიებისგან განტვირთვა.
წყარო: https://mkurnali.ge